"What's most important is invisible to the eye."

~ Jonathan Day ~

Living system

Voor het ontketenen van de spirit in mensen, organisaties, teams, communities, etc hanteren wij het beeld / model van "living system". Dit model is ontleend aan de natuur. Daar hebben levensvormen in de loop van de evolutie bewezen dat ze bijzonder effectief en efficiënt kunnen zijn. Hoewel ze op zich sterk verschillen, zijn er ook belangrijke overeenkomsten. Ze bestaan uit elementen die samenwerken in een gecoördineerde manier, elk ten dienste aan de ander, om de missie van de levensvorm uit te voeren. De minimale elementen van een living system zijn:

	Intelligentie (I)
	Energie (E)
	Structuur (S)

Figuur: Living system model

Intelligentie

"Intelligentie" is het vermogen tot doelgerichte actie. Het is een paraplu begrip voor veel gerelateerde vermogens. Omdat ze allemaal te maken hebben met kennis, duiden we ze gemakshalve aan met "kennisprocessen". Samen geven ze het living system unieke mogelijkheden, zoals:

	inspelen op / aanpassen aan veranderende omstandigheden
	beïnvloeden van en vormgeven aan de omgeving
	leren van ervaringen
	managen van eigen energie.

Voor de mens omvat "intelligentie" veel meer dan datgene waar het bekende IQ betrekking op heeft. Het omvat o.a. verstand, emotie, intuïtie, visualisatie, intentie, attentie, en gevoel. Daarnaast omvat het ook kennis, ervaringen en vaardigheden.

Voor organisaties wordt "intelligentie" ook wel omschreven als: "hoe de medewerkers de beschikbare kennis gebruiken om oplossingen te ontwikkelen en te implementeren voor problemen en omgevingsuitdagingen ten einde het voortbestaan en welzijn van de organisatie te verzekeren". Qua intelligentie hebben organisaties in principe veel beschikbaar, namelijk:

1.	De intelligentie van alle medewerkers, en
2.	De intelligentie die de organisatie zelf heeft georganiseerd, zoals bv. leren, besturen, communicatie / informatie uitzenden en ontvangen, kennis opslaan en verspreiden, energiestromen hanteren, terugkoppelingsmechanismen bewerkstelligen en die activiteiten organiseren die van belang zijn voor het uitvoeren van zijn "missie".

Echter een organisatie met intelligente mensen staat niet per definitie garant voor een intelligente organisatie. Integendeel zelfs. Als de intelligentie van een organisatie niet wordt georganiseerd, heeft de organisatie een natuurlijke neiging om af te glijden naar "collective stupidity".

Een belangrijke rol speelt hierbij: (1) of de medewerkers zelf mogen nadenken resp. zelf durven na te denken en (2) of de structuur en de systemen het mogelijk maken voor de medewerkers om creatief te zijn.

Energie

Energie is het vermogen tot actie. Deze energie is niet puur fysiek of mentaal maar veel meer de power, de drive, het "wij gaan ervoor", het "wij zetten de schouders er onder" om problemen op het werk op te lossen. Het geeft de energie, ondanks eventuele vermoeidheid, om dat stapje extra te zetten. Het heeft grote invloed op de kennisprocessen bij de mens, op relaties (thuis, werk) en op de gezondheid. Het maakt het verschil tussen presenteïsme en het fully engaged zijn. Het overbrugt de zgn "knowing-doing gap". Door dit alles heeft de energie ook een grote invloed op de performance van de organisatie.

De organisatie energie is niet zo maar een optelsom van de energie die de individuele medewerkers zelf meenemen. Het omvat ook de positieve en negatieve energie tgv. de interacties tussen de medewerkers, tussen management en medewerkers, tussen medewerkers en organisatie als geheel (zoals missie, visie, doelstellingen, kennisomgeving, fysieke omgeving etc) en tussen medewerkers en mensen buiten de organisatie waarmee zaken worden gedaan.

Energie heeft niet alleen een grootte maar ook een richting. Als er veel energie is wil dat niet zonder zeggen dat het per definitie voor de goede activiteiten (in de richting van de missie) wordt ingezet! Die energie kan in de richting van de missie worden ingezet maar net zo goed in een andere richting. In het eerste geval spreken we van productieve energie en in het laatste van niet-productieve energie.

Structuur

De structuur van een organisatie maakt de geplande acties uiteindelijk mogelijk. Het omvat o.a. de functies met de onderlinge (formele en informele) relaties, de middelen, systemen en processen. Ook omvat het de fysieke werkomgeving incl. het gebouw. Bij de mens omvat de structuur o.a. het fysieke lichaam en de fysiologische processen.

De structuur heeft een grote invloed op de kennis- en energieprocessen. Zo werken de klassieke hiërarchische organisatie structuur en het mensbeeld "een mens is een hoofd dat denkt en lijf dat loopt" sterk belemmerend op de kennis- en energieprocessen. Verder werkt bijvoorbeeld een te beperkte locale autonomie belemmerend op de kennis- en energieprocessen en op het kunnen omgaan met complexiteit en veranderingen.

Figuur: Performance van living systems

Performance van het living system

De intelligentie (I), energie (E) en structuur (S) beïnvloeden elkaar en worden ook beïnvloed door de omgeving. Gezamenlijk bepalen ze de prestaties en de vitaliteit van het bedrijf. Dit kan worden weergegeven met bovenstaande figuur. Enkele voorbeelden van hoe S, I en E elkaar beïnvloeden zijn:

	Weinig locale autonomie heeft een negatieve invloed op I en E
	Een uitdagende kennisomgeving (S en I) heeft positieve invloed op E
	Een missie die aanspreekt heeft een positieve invloed op E.